Verhoogde bak als moestuin

Op mijn eigen website krijg ik regelmatig vragen over verhoogde bakken; wat is het nut, waar maak je ze van, hoe hoog zijn, ze, waar vul je ze mee, wat teel je erin, etc.? In dit blog beschrijf ik het hoe en waarom van onze verhoogde bakken.

Hoe het allemaal begon. Zo dus:

Dat is trouwens niet helemaal waar. Rond 2010 zagen we voor het eerste verhoogde bakken bij een tuinbuurman. Met interesse keken we naar de manier waarop hij teelde in die bakken. En we zagen er de voordelen wel van in. Misschien zouden we zelf ook wel eens 1 of 2 bakken maken, al was het maar voor de rechte worteltjes :-). Als we tijd en zin hadden……..

En toen kwam dus 2012, met een zomer om van te huilen, zo veel regen dat alles onder water stond. Op de foto zie je de stokbonen, of dat er van over is nadat de planten meer dan 48 uur in het water stonden (op onze vette klei duurt het meer dan een week voordat het water weer een kleine beetje is gezakt).

De eerste verhoogde bakken in de moestuin

En toen we in 2012 zo ongeveer 75% van alles wat we teelden weg moesten gooien (alle bonen, uien, sla, aardbeien, aardappelen, zelfs de kassen stonden onder water), zagen we dat onze tuinbuurman nog steeds vrolijk verder teelde. Hij stond ook tot aan zijn enkels in het water, maar de groenten in zijn tuin stonden een verdiepinkje hoger. En die stonden nat, maar niet in of onder water. En hij kon dus ook gewoon oogsten. Diezelfde zomer hebben we onze eerste verhoogde bak gemaakt (voor knoflook en worteltjes). En in het daaropvolgende jaar maakten we er nog meer.

Al doende leert men. Want we maken ook nu nog wat laatste verhoogde bakken (dus zijn we er erg tevreden over). Maar we willen niet meer alleen maar kleine verhoogde bakken, we willen ook grotere bakken. En wat diepere bakken en minder diepe bakken. Meer variatie zorgt voor meer mogelijkheden. Een voorbeeld;

Deze kant en klare moestuinbak kreeg ik van Pokon en staat in onze achtertuin, door de kleine vakken en verhoging vinden we haar zeer geschikt voor kruiden als tijm, oregano, lavendel, salie, de kruiden die graag zonnig, droog en warm staan. En zeer geschikt voor een kleine moestuin, of een achtertuin, of een geschikt stukje moestuin. Leuk en handig voor kruiden, knoflook, worteltjes, bietjes, kruiden, zomerbloeiers, venkel en noem maar op. Maar we vinden de bak te klein voor onze aardappelen, want daar planten we er zoveel van dat we wel 10 verhoogde bakken nodig zouden hebben :-).

Dus de aardappelen staan in deze bak:

Een bak van 2,5x 2,5 meter. Beter geschikt voor aardappelen.

En zo hebben/maken we nu dus verschillende formaten bakken voor verschillende doeleinden. Nog even alle voor- en nadelen van verhoogde bakken op een rij:

Voordelen verhoogde bakken

• je teelt in verhoogde bakken hoger dan in de volle grond, en daardoor heb je minder snel last van wateroverlast
• je kunt de bakken vullen met materiaal dat je zelf wilt (en samenstelt); zanderige grond voor asperges, compost voor aardappelen, rijpe mest voor pompoenen, mix voor je moestuinbak voor worteltjes, etc.
• om die reden is het telen in verhoogde bakken heel fijn op vette kleigrond, maar wellicht ook op droge zanderige grond want ook dan kun je de bakken vullen met een zelfgekozen product of mengsel
• de groenten worden makkelijker geoogst en blijven schoner (maar dat is alleen een voordeel op vette klei waar soorten als schorseneren, haverwortel, pastinaken en wortelen altijd al lastiger te telen zijn en vaak bij de oogst afbreken of ‘gevorkt’ zijn en in ieder geval altijd met spitvork geoogst moeten worden en modderig de grond uit komen).
• Je kunt antiworteldoek onderin je verhoogde bak leggen waardoor je geen/minder laste van worteltonkruid hebt (wij hebben daar trouwens niet voor gekozen omdat we de diepte van de bak zo optimaal mogelijk willen gebruiken voor diep wortelende groenten, en het antiworteldoek houdt kiemonkruiden natuurlijk niet tegen)
• je hoeft net iets minder diep te bukken om de groenten in de verhoogde bakken te verzorgen

Voor ons geen pastinaken meer zoals op de foto; modderig en sommigen ook kort en dik en gevorkt.

De nadelen van verhoogde bakken:

• het is kostbaar, de aanschaf van het hout, de vulling voor in de bak, al dan niet anti-worteldoek, etc.
• in droge perioden moet je vaker water geven dan in de volle grond

Het materiaal:

Wij hebben onze bakken gemaakt van onbehandeld steigerhout, 20 centimeter hoog. De planken hebben we aan de binnenkant ‘bekleed’ met een dubbele laag afdekplastic voor buiten, in de hoop dat het de levensduur van het hout daarmee wordt verlengd. Je kunt natuurlijk ook kiezen voor duurdere materialen als hardhout, of behandeld hout (bedenk dat de stof waarmee het hout is behandeld in heel kleine hoeveelheden ook in de grond en dus in je groenten terechtkomt dus het is dan wel handig om je te verdiepen in de stof waarmee het hout is behandeld). Je kunt zelfs verhoogde bakken maken van stenen stapelmuurtjes, het is maar wat je budget is en wat je zelf mooi of handig vindt.

De hoogte:

Wij vinden een hoogte van ongeveer 20 centimeter heel fijn. Maar hebben ook 2 bakken die nog hoger zijn, en ook een bak die juist maar 15 centimeter hoog is. Hoge bakken zijn fijn voor wortelgroenten als worteltjes, pastinaken, schorseneren, asperges, etc.. Lage bakken zijn fijn voor koolgewassen omdat die prima tegen de onderlaag van vette klei kunnen en van een vochtige grond houden. Misschien een klein tip: zorg eerst voor de bestrating en plaats dan de bakken. Als je eerst de bakken plaatst en dan gaat bestraten komt zo’n 5 tot 6 centimeter van de al geplaatste bak onder de bovenrand van de bestrating te staan en levert dus hoogteverlies op.

De inhoud:

Wat je wilt en wat je budget is. Ik vind voor een kleine verhoogde bak de mix voor je moestuinbak heel fijn, door de compost en vermiculiet is het heel luchtig maar houdt het toch ook vocht vast. Maar als je een grote verhoogde bak of meerdere bakken wilt vullen is dit wel kostbaar. Materialen mengen of in lagen aanbrengen is een optie. Materialen die wij hebben gebruikt zijn:

• tuingrond (alle restjes die we vinden, na wieden, vegen, planten, of wat dan ook, sparen we op in een emmer en gaat een verhoogde bak in)
• rijpe compost
• oude stalmest
• gebruikte potgrond (na het legen van potten met eenjarigen, etc.)
• restjes zand (voor in de bak met wortelgewassen, maar daarvan niet teveel gebruiken)
• en te koop: moestuingrond, bemeste tuinaarde, mix voor je moestuinbak, en noem maar op.

En bedenk dat een verhoogde bak niet gelijk helemaal tot de rand gevuld hoeft te worden. Er is niets mis mee om een bak in het eerste jaar tot de helft te vullen en in de daaropvolgende jaren in herfst of lente een nieuwe laag grond, compost of wat dan aan te vullen.

Verhoogde bakken dit jaar

Tot slot nog een paar foto’s van dit jaar, om te laten zien hoe onze verhoogde bakken er dit jaar uitzagen. Ik hoop dat bovenstaand verhaal je heeft geholpen om te bedenken of je wel of geen verhoogde bakken wilt, en zo ja, waar je dan op zou kunnen letten bij het maken of aanschaffen.

Op deze foto onze ‘kleine’ verhoogde bakken afgelopen zomer, met knoflook, sla, venkel, bietjes, worteltjes, etc..

De ‘grote’ verhoogde bakken die we afgelopen winter/voorjaar hebben gemaakt.

En zo zag onze tuin met de drie verhoogde bakken er vanaf de andere kant van de kas uit, in die grote verhoogde bakken staan aardappelen, stoksperziebonen, pronkbonen, en rijen met uien, maar dat kun je door het bijna overdadige groen bijna niet meer zien.

Groetjes,

Diana

Lees ook: Capsicum chinense pepers