Vette klei; ken je grond

Hoera! We zijn klaar voor de winter! Gelukkig, net op tijd, want in de verte gloort de lente al weer. Uiteindelijk zijn we altijd afhankelijk van het weer. Met onze tuin van 350 vierkante meter hebben we best veel te doen, en dat verdelen we over een aantal weken. Maar onvoorzienigheid als regen (de grond en wij zelf te nat om iets te doen), vorst (dan kom je de grond gewoon niet in), etc. zorgen er altijd voor dat de planning anders loopt dan gewenst. Maar gelukkig, we zijn klaar.

We hebben ruim 20 jaar lang elke winter gespit en zijn daar sinds 2 jaar mee gestopt. Je hoort steeds vaker verhalen over hoe slecht spitten is. Er wordt wel gezegd dat je met spitten verschillende lagen bodem + bijbehorende organismen door elkaar gooit. Dat zou zomaar zo kunnen. Tegelijkertijd weet ik ook wel dat 20 jaar geleden niet spitten voor ons geen optie was. Toen was onze kleigrond nog zo vet en vast, zonder spitten (en daarbij uiteraard gelijk het onderwerken van compost en stalmest) zou onze grond nu nog steeds glad en vet zijn, zonder lucht, zonder humus, zonder wormen. Ruim 20 jaar tuinieren heeft al veel verbeterd.

Op de foto een kluitje van onze grond.

En dit is hetzelfde kluitje als ik dat in tweeën breek en er in knijp.

Het ziet er misschien wat onsmakelijk uit, maar het maakt wel gelijk duidelijk wat kleigrond is. Want dit is dus kleigrond die ruim 20 jaar lang verbeterd is met karren vol met mest en stro en zelfgemaakte compost. Twintig jaar geleden zag zo’n zelfde kluitje er nog vaster, en kouder, en bijna blauwgrijs van kleur uit, niet in tweeën te breken. Kinderen zouden er letterlijk figuren mee kunnen kleien. Dus er is al veel verbeterd.

Maar klei blijft altijd klei, verbeterde klei, maar nog steeds klei. En uiteindelijk is klei een grondsoort waarbij de deeltjes veel kleiner zijn dan bij zand- of leemgrond. Omdat de deeltjes zoveel kleiner zijn plakken ze makkelijker aan elkaar vast. En dat aan elkaar vast plakken zorgt ervoor dat het dus bijna elastisch wordt, er kan geen lucht in of uit, het absorbeert vocht maar laat het niet meer los. En als kleigrond zo vast is kun je bedenken dat er maar weinig dierlijke organismen in kunnen leven, zonder zuurstof. En dat plantenwortels er dus ook slecht in groeien. En dat deze grond nog meer inklinkt in de winter, door alle regen. En dat je er vooral niet op moet lopen, want ook dan trap je het vaster. En dat deze grond, doordat het vocht vasthoudt, veel langer koud blijft in de lente.

Ik vond nog een foto van een paar jaar geleden, uit de tijd dat we nog spitten:

Op deze foto zie je veel beter hoe onze kleigrond er in de winter uitzag; bijna blauwgrijs van kleur. En flinke bonken. En je ziet hoe nat het blijft, bij het spitten (en dat is in die omstandigheden zwaar werk) komt er een geul met water te staan.

Onze kleigrond in de zomer. Ook weer zoiets; als klei uitdroogt wordt het keihard (of of is het kleihard :-)

We hebben wel mensen op ons tuincomplex gezien die eerder op zandgrond hadden getuinierd en in april in een droge week na een hele winter afwezigheid weer kwamen tuinieren. En dus wilden gaan spitten. We hadden ze nog gewaarschuwd, netjes verteld dat je op kleigrond beter vóór of in de winter kunt spitten. ‘Onzin!’, vonden ze. Maar de spa kwam niet of nauwelijks meer in de grond, die was veel te hard. We probeerden nog een grapje te maken, iets over een pikhouweel, maar dat werd helaas niet gewaardeerd. Uiteindelijk hebben we geadviseerd om flink wat gieters water over de grond te gieten, 2 uurtjes te wachten en het dan nog eens te proberen. En dat hielp.

Oftewel; ken je grond. En op onze grond betekent dat we die altijd moeten blijven verbeteren, elk jaar opnieuw. Humus verbetert de grond, maakt de grond luchtiger, en daardoor komt er meer leven in de grond. En lucht en leven in de grond maakt die grond vruchtbaar en geschikt om planten in te laten groeien.

Nu, na ruim 20 jaar, stoppen we met spitten. Waarom? Omdat er nieuwe inzichten zijn, maar dus ook omdat we al 20 jaar voorbereidend werk hebben gedaan. Wij kunnen nu stoppen met spitten (de laatste 3 jaar van het spitten zagen we het al; de klei viel niet meer als bonken op de grond maar de grond viel iets uit elkaar bij het spitten).

En ik klaag trouwens niet hoor, je tuiniert nu eenmaal op de grond die je hebt, je zult het daarmee moeten doen. Na alle nadelen van klei kan ik ook wel wat voordelen opnoemen; wij hoeven minder water te geven in de zomer, in het najaar blijft de grond langer warm, klei is een voedzame grond.

Niets doen op onze grond is trouwens geen optie, we zullen de grond wel om moeten woelen, niet zo diep als spitten, maar er moet wel lucht in. En dus hebben we anderhalf jaar geleden een grelinette gekocht.

Ze zijn er in verschillende vormen en merken, ze lijkt op de foto klein maar in het echt is ze 120 centimeter hoog en 6,5 kilo zwaar. Met de grelinette duw je de tanden in de grond en trek je de grelinette naar je toe. En daarmee ‘gooi’ je de grond omhoog en valt die weer neer. Niet gespit maar omgewoeld dus. Voor wie er interesse in heeft, op youtube vind je filmpjes van mensen die laten zien hoe het werkt. Zoek daar dan even op grelinette, guerilu of woelvork, allemaal net even anders maar allemaal bedoeld om de grond los te maken en lucht in de grond te brengen.

En wij zijn nu klaar met omwoelen, of grelinetteren. Dit was het laatste vak, afgelopen vrijdag gedaan:

En na het grelinetteren:

En dus kunnen we ons n gaan concentreren op andere dingen die nog moeten worden gedaan in de tuin.

Nog een foto, van wat kleigrond met je laarzen doet als je er op/in loopt:

En dan vraag je je af waarom je benen zo zwaar wegen na al dat werk (en dan blijkt er dus aan elke laars nog anderhalve kilo tuin te hangen :-)

Tot slot nog een foto van de tuin zoals die er nu uit ziet:

En zo is ze dus klaar voor de winter. Maar niet helemaal klaar. Want op de losgewoelde ondergrond willen we verhoogde bakken maken. Dat hoeft niet in één jaar klaar te zijn, want over een maand gaan we ook weer gewoon tuinieren, moeten de sjalotten en uien gepoot worden, een rek voor de doperwten worden gezet, de tuinbonen worden uitgeplant, etc.. Maar we hopen voor die tijd nog in ieder geval een paar bakken af te hebben. En gevuld te hebben, ook niet onbelangrijk. De redenen om verhoogde bakken te maken nog even op een rij:

• De grond waarin we telen ligt hoger in een bak, en dus is er minder kans op kletsnatte grond met als gevolg rotte uien, verzopen bonen, of rijpe aardbeien die in de modder liggen.
• omdat een bak net iets hoger ligt hoeven we ook iets minder diep te bukken, leuke bijkomstigheid.
• De bak kunnen we vullen met grond die we willen, en daarmee hopen we eindelijk eens rechte worteltjes zonder armen en benen te kweken, en dat geldt ook voor pastinaken. En misschien kunnen we zelfs een keer schorseneren telen. En over asperges durf ik nog niet eens na te denken.

De verhoogde bak die je links achterin op de foto ziet hebben we gevuld met zelfgemaakte compost. Maar we gaan een volgende bak vullen met de biologische moestuingrond van Pokon, en ook een bak vullen met mix voor je moestuinbak (met o.a. vermiculiet, compost en tuinturf). En we gaan ook nog een bak vullen met oude stalmest (voor de pompoenen), en een bak met tuingrond die we mengen met brekerzand (voor de worteltjes en pastinaken).

Daaronder blijft de klei nog steeds klei (al is het wel verbeterde klei). Maar door verschillende vullingen daar bovenop kunnen we die bakken geschikt maken voor verschillende groenten. We hopen maar op een beetje aardig weer in de komende weken, zodat we nog flink wat kunnen doen!!