BLOG
zaden gemengd
12 dec. 2017

Bewaren van zaden

In deze donkere dagen is het altijd heerlijk om alvast op zoek te gaan naar leuke groenten, bloemen en kruiden voor het komende jaar. Soms kun je in je enthousiasme daarbij wel eens wat teveel soorten bestellen (of misschien ook niet en is dat iets dat alleen mij gebeurt maar ik kan het me bijna niet voorstellen :-). En daarnaast heb je wellicht ook bedacht of je bijvoorbeeld wel nieuwe bonenzaden moet kopen, zouden de zaden van vorig jaar of het jaar daarvoor misschien ook nog kunnen kiemen?

Op de foto zie je zakjes gekochte zaden, heerlijk om plaatjes te kijken, zaden te controleren, een planning te maken en je te verheugen op een nieuw jaar vol groenten en kruiden en bloemen!

Hoe lang kun je zaden eigenlijk bewaren?

Die vraag is niet zo heel makkelijk te beantwoorden, want het hangt af van een flink aantal factoren.

1. De conditie van zaden

Hoe oud zijn de zaden, waar heb je ze gekocht of heb je ze zelf geoogst, in welke verpakking zitten ze, etc.. Zaden die je koopt zijn soms vers maar zeker niet altijd, soms liggen de zaden bij de verkoper ook al wel een jaartje of nog langer op je te wachten (hopelijk onder goede omstandigheden). Kijk dus goed naar de houdbaarheidsdatum op de verpakking en houd daar rekening mee in je planning. Soms zijn zaden verpakt in gewoon papier maar soms ook ’onder beschermende atmosfeer’. Als je zaden koopt die in zo’n geseald binnenzakje met een metaalachtig laagje zitten, maak dat dan vooral niet open want daarmee verbreek je die beschermende atmosfeer en worden de zaden wat minder lang kiemkrachtig dan op de verpakking staat aangegeven. Lastig, ik weet het, het is verleidelijk om even open te maken om te kijken hoe de zaden eruit zien en hoeveel het er zijn.

Op deze foto zie je een mengsel van verschillende soorten zaden, zoveel vormen en groottes leveren evenveel verschillende soorten planten op.

2. Zaden bewaren

Bedenk dat zaden levende ‘wezens’ zijn. Ze slapen, en wachten op de juiste omstandigheden om te kiemen. In die slapende toestand hebben ze, al is het maar heel weinig, zuurstof nodig om te ademen. Voeding hebben ze genoeg, dat zit opgeslagen rondom het embryo. Om die reden zou een papieren zakje het beste bewaarmiddel zijn. Toch kies ik zelf vaak voor plastic gripzakjes, klein, handzaam, doorzichtig zodat ik kan zien hoe het met de zaden gaat, en ben daar eigenlijk altijd prima tevreden over, mits de zaden maar in goede conditie en droog zijn.

Je bewaart zaden, van welke soort dan ook, bij voorkeur donker, droog, en koel. Een mooie plaats vind ik zelf een kast op een onverwarmde slaapkamer op het noordenoosten, waarbij er geen zon op de kast kan schijnen.

Warmte, zon(licht) en vocht zijn in principe funest voor een lange bewaarbaarheid van zaden. Logisch ook want juist die 3 factoren zijn essentieel voor een zaadje om te kiemen. Je zoekt dus naar een plaats die het tegenovergestelde biedt.

In de koelkast kun je ook heel goed zaden bewaren, daar is de temperatuur niet alleen koeler maar vooral ook constanter koel. Maar afhankelijk van de soort en hoeveelheid zaden die je wilt bewaren en het formaat van je koelkast is dat wellicht geen optie. Ik heb het zelf wel eens geprobeerd met paprikazaden en die bleven inderdaad langer kiemkrachtig dan de zaden die niet in de kielkast lagen.

Er zijn zelfs mensen die zaden extreem lang bewaren in een diepvries, en als reden opgeven dat de wereldzadenbank in Spitsbergen dat zo ook doet. Bedenk dan dat de zaden die in Spitsbergen jarenlang kunnen worden bewaard wel onder heel andere omstandigheden zijn verpakt en zeer gecontroleerd worden bewaard. Rijpheid van zaden, vochtgehalte in de zaden, gezondheid, etc. hebben allemaal invloed, en als er lucht en vocht bij de ingevroren zaden kan komen is de kans zeer groot dat de zaden het niet gaan overleven. Dus zaden in een diepvries bewaren kan, maar is zeker niet voor alle soorten geschikt en ook zeker niet zo lang als in de wereldzaadbank.

Samengevat: hoe koeler, droger en donkerder de zaden bewaard worden, des te dieper slapen de zaden, en des te langer kun je ze dus bewaren.

Op deze foto zie je zaden die ik zelf oogst van knoflookbieslook (Allium tuberosum), goed rijp maar moeten nog nadrogen. En dan slechts maar 1 tot hooguit 2 jaar kiemkrachtig.

3. De soorten

Het laatste belangrijke punt bij het bewaren van zaden is de soort zelf. Er zijn nu eenmaal planten die maar een paar maanden kiemkrachtig blijven, en planten die jarenlang kiemkrachtig blijven. Hoe goed en rijp en gezond de zaden ook geoogst, gedroogd, verpakt en bewaard zijn, elke soort heeft een eigen levensduur (zowel een volwassen plant die ook niet het eeuwige leven heeft als een zaadje). Misschien mag ik het niet zeggen omdat het een absurde vergelijking is maar bedenk dat een muis een andere levensduur heeft dan een hond, een mens en een schildpad. Elk levend organisme op de wereld heeft z’n eigen tijd, en dat geldt dus ook voor zaden. Bij zaden wordt de duur van het levensvatbaar zijn het kiemvermogen genoemd.

Nou, dat is fijn dan, dan schiet je met dit hele verhaal dus niks op :-)? Het is in ieder geval duidelijk waar en onder welke omstandigheden je zaden het best kunt bewaren. En dan volgt hieronder nog een rijtje van veelgebruikte groentezaden en hun kiemvermogen. Toch misschien handig als je nog zaden gaat bestellen en je oude voorraad na gaat kijken.

Het kiemvermogen van groentezaden (mits dus droog, donker en koel bewaard):

Zaden bladgewassen bewaren

Zaden peulgewassen bewaren

Zaden koolgewassen bewaren

Zaden wortelgewassen bewaren

Zaden vruchtgewassen bewaren

Overige zaden bewaren

Dit zijn natuurlijk richtlijnen, zoals ik al eerder schreef is het kiemvermogen voor een deel ook afhankelijk van de omstandigheden bij het oogsten van de zaden en de bewaring. Mocht je twijfelen over de kiemkracht doe dan een testje: zaai 1 of 2 zaden, warm en vochtig (ik kies er altijd een plekje voor op een modem, tussen 4 laagjes nat keukenpapier in een dichtgebonden plastic zakje), als de zaden binnen 2 weken kiemen weet je dat een deel van de zaden in ieder geval nog levensvatbaar is.

En tot slot: elk zaadje verdient het om gezaaid te worden, hoe oud het ook moge zijn. Niet geschoten altijd mis. Ter illustratie; ik vond eens een flinke zak zelf geoogste zonnebloemzaden op zolder, veel te warm bewaard en zeker 7 of 8 jaar oud. Met het idee dat er niets meer van zou kiemen heb ik de zak met zaden gewoon maar langs de slootkant gestrooid. Wie weet, hadden de muizen er nog iets aan, en heel misschien zouden er zelfs nog 1 of 2 zonnebloemen kiemen. Dit was het resultaat:

Groetjes,

Diana

Lees ook deze blog van Diana: Pompoenen kiezen

Tips
externalId=pokon-detail-news-1.2.1.1.1&filter[active]=1&filter[type]=Tips&filter[category]=/Moestuin
Pokon Powerplanten
Planten die appen, als ze verzorging nodig hebben
Producten
externalId=pokon-detail-news-1.2.4.1.2&filter[active]=1&filter[not brand.name]=plantago.nl&filter[category]=/Moestuin